Specjaliści twierdzą, że za czerniaka odpowiedzialne są dwa czynniki wzięte razem - słońce i pieprzyki. Można - przynajmniej ten jeden, a konkretnie - słońce, wyeliminować. Na tym polega profilaktyka.
Niektóre rodzaje nowotworów skóry są wyleczalne pod warunkiem szybkiej reakcji. Dlatego należy dokładnie oglądać pieprzyki, chodzić do dermatologa i nie przesadzać z opalaniem.
Jak rozpoznać?
Rozpoznanie czerniaka trzeba zostawić specjalistom, ale warto zwrócić uwagę na pewne symptomy.
W Wojewódzkiej Przychodni Skórno-Wenerologicznej w Lublinie jest najbardziej nowoczesny videodermatoskop, który pozwala lekarzom na poddanie dokładnej analizie badanego znamienia.
Napawać niepokojem powinny zachodzące zmiany w wyglądzie znamienia oraz pieprzyki duże, asymetryczne, wielobarwne.
Jeśli ktoś ma dużo znamion, w różnych miejscach i o różnym kształcie, czeka go ciężka praca. Powinien je bacznie i regularnie obserwować. Szczególnie dotyczy to osób w średnim wieku, bo u nich czerniak pojawia się najczęściej.
Przyczyna
Nie do końca wiadomo, dlaczego występują na skórze różnego rodzaju znamiona, pieprzyki. Na pewno w dużej mierze odpowiada za to przekaz genetyczny. Ważnym czynnikiem sprzyjającym ich powstawaniu jest fototyp skóry, czyli jej odporność na działanie słońca.
Jasny fototyp to jasna skóra, oczy i włosy, a także obecność piegów i podatność na oparzenia słoneczne, i powstawanie przebarwień i znamion. Trzeba brać pod uwagę to, czy ktoś z krewnych chorował na czerniaka.
Niepokój
Niepokoić mogą liczne znamiona (pieprzyki) o różnych kształtach i barwie.
Osoby z jasną karnacją są mniej odporne na promienie UV. U nich ryzyko rozwoju znamion barwnikowych jest wyższe. To głównie dla nich zalecane są kremy z wysokimi filtrami - 40-60. Ale krem nie stanowi całkowitego zabezpieczenia i nie upoważnia do bezkarnego, długiego przebywania na słońcu. Szkodliwe może być także opalanie w solarium.
Jak powstają
W skórze wytwarzane są komórki barwnikowe zawierające melaninę. Te komórki - właśnie pod wpływem promieniowania - ulegają złośliwej przemianie. Najczęściej uzłośliwione komórki pojawiają się na skórze. Jednak nierzadkie są przypadki, że występują na błonach śluzowych czy siatkówce oka. Mają one wyjątkową skłonność do wczesnych przerzutów. Na szczęście nie każdy pieprzyk jest groźny.
Nie dłubać!
Jedyną właściwą metodą jest chirurgiczne usunięcie znamienia ze sporym marginesem skóry. Dlaczego właśnie tak, skoro już jest elektrokoagulacja, lasero- i krioterapia? Dlatego, że zmianę trzeba zbadać pod mikroskopem, a dermatolog musi ocenić, czy została ona usunięta w całości. Materiał poddany zostaje badaniu histopatologicznemu. Zastosowanie innych metod nie pozwala na późniejszą ocenę i nie wiadomo, czy były to zmiany nowotworowe, czy nie. Absolutnie nie wolno samemu albo u kosmetyczki usuwać żadnych znamion!
Profilaktyka
Profilaktycznie warto przynajmniej raz w roku pójść do dermatologa. Ci, którzy mają dużo znamion, powinni to zrobić od razu, a później kontrolować się wg wskazówek lekarza.
Na co zwracać uwagę?
Na nowe, szybko rosnące pieprzyki o wyglądzie innym niż pozostałe, oraz na zmiany zachodzące w obrębie istniejących pieprzyków. Pieprzyki, nawet całkiem "zdrowe", znajdujące się w miejscach często drażnionych (na stopach, pod biustonoszem, w okolicy pasa, na błonach śluzowych) lub narażonych na opalanie profilaktycznie trzeba usuwać. Czerniak rozpoznany i usunięty w pierwszym okresie trwania choroby jest prawie całkowicie wyleczalny.
dr n. med. Dorota Skorupska
Rozmowa z dr n. med. Dorotą Skorupską, specjalistą dermatologiem z NZOZ Novita w Lublinie
- Zaklejać pieprzyki plastrem?
- Są różne zdania. Niektórzy twierdzą, że jeśli zaklei się, to wokół tego miejsca będzie się kumulowało więcej promieni. Dlatego radzą używać w tych miejscach kremu z najwyższym filtrem.
- Czy zgłasza się coraz więcej osób z problemami znamion?
- Tak, ludzie są coraz bardziej świadomi zagrożeń. Przychodzą nieraz z błahymi sprawami, ale dobrze, że tego nie lekceważą. Czasem błahy pieprzyk może się okazać czymś groźnym.
- Na co zwracać uwagę?
- Na to, czy pieprzyk się powiększa, czy nie ma rumienia wokół niego, czy nie następuje znaczny przerost albo może zaczyna swędzieć, zmieniać barwę.
- Czy bardziej zagrożone są osoby starsze?
- Zagrożone są w każdym wieku. A zgłasza się do nas coraz więcej osób młodych.
- Co robić, jeśli pieprzyk się naderwie?
- Koniecznie iść do lekarza. Na pewno zapisze jakieś lekarstwo, aby podgoić rankę. A później bezwzględnie trzeba iść do kontroli, lekarz musi zdiagnozować, co to było.
- Najlepiej nie korzystać ze słońca?
- Ależ korzystać, korzystać! To poprawa nastroju, witamina D, dużo korzyści. Ale trzeba to robić mądrze i z umiarem.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
