Leczenie anoreksji to długotrwały proces

- Kto najczęściej choruje na anoreksję?
- Anoreksja psychiczna występuje najczęściej u adolescentów, czyli osób młodocianych. Nasilenie zachorowań przypada na okres od 15. do 19. roku życia. Chorują głównie dziewczęta, chłopcy stanowią 5-10 procent chorych. Przyczyn największego rozpowszechnie­nia zaburzeń odżywiania w adolescencji upatruje się w tym, iż jest to faza kryzysu rozwojowego, związana z burzliwymi przemianami w sferze biologicznej, psychologicznej i społecznej. Młody człowiek gwałtownie dojrzewa fizycznie, zmienia się jego ciało, konfrontuje się on ze swoją seksualnością, stoją przed nim zadania rozwojowe, związane z separacją od rodziny, rozwojem autonomii i niezależności oraz podejmowaniem nowych ról społecznych.

- Czy mogą zachorować osoby otyłe?
- Tak, ale celem anoreksji jest spadek masy ciała. W jej trakcie osoby chore stają się coraz bardziej wychudzone, dochodzi często do spadku masy ciała nawet o 20 kilogramów w krótkim czasie. Jednym z kryteriów rozpoznania anoreksji jest masa ciała co najmniej 15 procent poniżej oczekiwanej normy dla wieku i wzrostu lub BMI poniżej 17,5. U osób, które nie spełniają tego kryterium, ale występują u nich zaburzenia myślenia charakterystyczne dla anoreksji, może­my mówić o anoreksji atypowej lub ewentualnie innych zaburzeniach odżywiania.

- Dlaczego anoreksja jest tak groźna?
- Anoreksja jest chorobą, która wyniszcza psychicznie i fizycznie. Wpływa niekorzystnie na rozwój psychiki i satysfakcjonujących relacji z otoczeniem. Rygorystyczne ograniczenie jedzenia prowadzi do wycieńczenia organizmu, a po długim okresie do zwolnienia czynności ser­ca. W wyniku tego może dojść do niewydolności krą­że­niowej, degradacji narzą­dów wewnętrznych, obu­mar­cia tkanek jelit i żołądka, a w skrajnych przypadkach do śmierci. Szacuje się, że aż 10 procent chorych na anoreksję umiera z wycieńczenia i skrajnego wyniszczenia organizmu. Długotrwałe ograniczanie spożycia składni­ków odżywczych, minerałów i witamin może skutkować w przyszłości osteoporozą, bezpłodnością i spadkiem odporności.

- Czy anoreksję można całkowicie wyleczyć?
- Za kryterium wyzdrowienia można przy­jąć utrzymywanie ciężaru ciała w granicach 15 procent przeciętnej dla wieku, dodatkowo dla dziewcząt po okresie pokwitania regularne występowanie miesiączek. Wyleczenie zależy m.in. od długości trwania choroby, metod lecze­nia, stopnia zaangażowania pacjentów i ich rodzin w proces leczenia. Czynnikami, które korzystnie rokują, są: szybkie rozpoczęcie leczenia (do 1,5 roku od wystąpienia objawów), korzystna sytuacja rodzina, niskie nasilenie objawów bulimicznych, brak konieczności hospitalizacji. U chorych zmotywowanych do terapii, gdzie terapią udało się objąć całą rodzinę, rokowania są dobre. U chorych, gdzie doszło do wtórnych następstw somatycznych, występuje pewien odsetek zgonów.

- Jak się leczy anoreksję?
- Leczenie jadłowstrętu jest uwarunkowane wieloma czynnikami etiopatogenetycznymi. Postępowanie terapeutyczne powinno być więc wielokierunkowe z zachowaniem hierarchii ważności celów. W przypadkach znacznego niedoboru masy ciała zaleca się leczenie szpitalne, z mniejszym niedoborem masy ciała może się odbywać w warunkach ambulatoryjnych. Podstawo­wym celem na początku jest uzupełnienie niedoborów w organizmie i uzyskanie stopniowego przyrostu masy ciała oraz lecze­nie powikłań somatycznych. Leczenie farmakologiczne stosuje się w przypadku współwystępujących objawów depresyjnych, lękowych, obsesyjno-
-kompulsyjnych czy psychotycznych. Ważne są także oddziaływania psychoterapeutyczne. Osoby z najbliższego otoczenia pacjenta mają także ogromny wpływ na proces leczenia i zapobiegania nawrotom choroby. W procesie psychoedukacji, biblioterapii, ucze­stniczenia w sesjach terapii, rodzina uzyskuje wiedzę, która pozwala zrozumieć chorobę, zbliżyć się do osoby z anoreksją, poprawić komunikację, a także dostarczyć jej wsparcia.

- Jak długo trwa leczenie osoby chorej na anoreksję?
- Jest trudne i trwa długo. Jest to związane ze specyfiką choroby. Osoby chore często zaprzeczają chorobie i w
związku z tym nie mają motywacji do podjęcia leczenia. Terapii wymaga nie tylko ciało, ale i psychika. Przybór masy ciała musi dokonywać się stopniowo, nie może być zbyt szybki. Pacjentki w zaburzony sposób widzą swoje ciało, panicznie boją się przytyć, przeżywają poczucie winy, gdy zmusza się je do normalnego jedzenia. Zda­rza się, że podejmują działania mające na celu niedopuszczenie do przybrania na wadze: na przykład chowają jedzenie, intensywnie ćwiczą fizycznie. Poprawa stanu osób chorych na anoreksję jest więc wypadkową działań pacjentek, które boją się przytyć i działań terapeutycznych zmierzających do zmniejszenia lęku, poprawy samooceny, poprawy relacji rodzinnych i społecznych.

W proces terapii zwykle angażowana jest rodzina. W toku terapii dąży się do uzyskania zmian myślenia i spostrzegania (na przykład obrazu ciała), zmian w relacjach, komunikacji. Zmiany te zazwyczaj dłuższego czasu. W procesie zdrowienia zdarzają się załamania i nawroty choroby. Osoba chora na anoreksję wymaga co najmniej kilkuletniej psychoterapii indywidualnej, terapii rodzinnej a nieraz grupowej.