Niebezpieczeństwa przy pracy sezonowej

- Co pan radzi osobom, które zamierzają pracować podczas wakacji? - Aby starały się zawrzeć umowę o pracę na czas określony. Jeśli pracodawca zaproponuje umowę zlecenie, to niech ona będzie na piśmie. W umowie, warto zapisać wszelkie ustalenia z pracodawcą.

- A jeśli umowa zlecenia jest ustna?

- Z doświadczenia wiemy, że dużo umów jest tak zawieranych. Jest to niekorzystne dla osób zatrudnionych na jej podstawie, ale przy obecnym bezrobociu, kiedy chętnych do pracy jest więcej niż miejsc, często nie mają wyboru.

- Jakie mogą być tego konsekwencje?

- Często po wakacjach przychodzą do nas ludzie, którzy pracowali przez całe wakacje w smażalni czy lodziarni i nie otrzymali wynagrodzenia. Pracodawca wyjechał gdzieś w Polskę, bo pochodził ze Śląska czy Mazowsza, jego adresu nie znają. Czasem nawet nie są w stanie podać nawet nazwiska osoby, która je zatrudniła, a jedynie miejsce, w którym pracowali. I dlatego potem jest im bardzo trudno dochodzić swoich roszczeń. A nawet jak pracodawca jest, to trudno mu udowodnić przed sądem, co obiecał zatrudnionej przez siebie osobie, jak brzmiała ustna umowa.

- A co grozi pracodawcy, który nie przestrzega kodeksu pracy?

- Za łamanie przepisów prawa pracy grozi kara grzywny od 1 do 30 tysięcy złotych, a w krańcowych przypadkach - nawet sprawa karna.

- Jakie prawo dotyczy prac sezonowych? - W kodeksie pracy nie ma takiego pojęcia jak prace sezonowe. Jednak zatrudnienie może być związane z sezonem. Ważne jest na podstawie, jakiej umowy o pracę ono powstaje. Może być więc umowa na czas próbny, na czas określony lub na wykonywanie określonych prac. Umowa na czas określony określa jak długo na jakim stanowisku pracownik ma pracować, za jakie wynagrodzenie. Wiąże się z tym, że trzeba w określonych przez pracodawcę godzinach przychodzić do zakładu pracy i być do dyspozycji pracodawcy.

Natomiast umowa na czas wykonywania określonych prac może być zawarta wtedy, gdy jest określona praca i nie można przewidzieć jej końca, jak na przykład budowa.

- Na jak długo może być zawarta umowa na czas próbny?

- Maksymalnie na trzy miesiące.

- Czym charakteryzuje się umowa zlecenie?

- To nie jest umowa o pracę, a umowa cywilnoprawna.

- Co to oznacza?

- To oznacza, że osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia nie obowiązują przepisy kodeksu pracy, a przepisy kodeksu cywilnego. W tym kodeksie jest tylko osiemnaście artykułów dotyczących umowy zlecenia. A zatem swoje prawa warto umieścić w umowie.

- Jakie to ma znaczenie dla osób, które mają umowę zlecenie?

- W razie problemów pracownik może dochodzić swoich roszczeń przed sądem cywilnym, a nie przed sądem pracy. Do sądu pracy zwracają się jedynie osoby, które pracowały na podstawie umowy o pracę. Umowa zlecenie nie musi być zawarta na piśmie, choć my zalecamy, aby jednak była. W interesie pracownika, który ją zawiera jest to, aby w umowie określić wszystko to, co normalnie wynika z kodeksu pracy, jak choćby, jaki urlop będzie przysługiwać, kiedy następuje wypłata wynagrodzenia itd.

Pracodawca ponosi mniejsze koszty, bo płaci mniej, a zatrudniony ma mniejsze bezpieczeństwo, ale więcej swobody. Umowy cywilnoprawne dają większą samodzielność. Coś mnie boli, źle się czuję, mogę wysłać do firmy kogoś w zastępstwie, a umowę o pracę trzeba świadczyć osobiście. 

- Co musi się znaleźć w umowie o pracę? - To określa kodeks pracy. Musi ona być zawarta na piśmie, na jaki okres - od kiedy do kiedy, w jakim wymiarze czasu pracy, miejsce pracy, warunki wynagrodzenia. Musi też być określone kto jest pracodawcą, a kto pracownikiem. Przy umowie zlecenie tego wszystkiego nie ma. Powtarzam, nie musi być ona zawarta na piśmie, choć my jako inspekcja pracy zalecamy, aby była.